Σάββατο 15 Δεκεμβρίου 2012

ΒΡΑΒΕΙΟ ΓΙΑ ΤΟ ΛΙΜΑΝΙ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ




Το λιμάνι του Ηρακλείου, μοναδικός εκπρόσωπος της χώρας μας στον έκτο διαγωνισμό για το «Λιμάνι της χρονιάς 2012» που έγινε στη Μασσαλία, κατάφερε ανάμεσα σε 70 διαγωνιζόμενα λιμάνια απ' όλο τον κόσμο ν' αποσπάσει το δεύτερο βραβείο. Ο διαγωνισμός αυτός αποτελεί θεσμό και διοργανώθηκε από τον διεθνή οίκο - περιοδικό κρουαζιέρας «Seatrade insider», στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Εκθεσης Κρουαζιέρας.
Το βραβείο παρέλαβε ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του Οργανισμού Λιμένος Ηρακλείου κ. Γιάννης Μπρας, σε τελετή που έγινε χθες στη Μασσαλία. Οι άλλοι δύο διαγωνιζόμενοι, που έφτασαν στον τελικό, ήταν το λιμάνι κρουαζιέρας της Νέας Υόρκης (NY Cruise Port, USA), που έλαβε το πρώτο βραβείο και το λιμάνι της Καρθαγένης στην Ισπανία (Port of Cartagena, Spain) που απέσπασε το τρίτο βραβείο.
«Η Ελλάδα μπορεί ακόμα και σε αυτή τη δύσκολη περίοδο να έχει θετικά νέα κάνοντάς μας όλους υπερήφανους. Με σκληρή δουλειά, στρατηγικό προγραμματισμό και μικρά στοχευμένα βήματα τα καταφέραμε», δήλωσε στο «Εθνος» ο κ. Γιάννης Μπρας από τη Μασσαλία και πρόσθεσε:
«Το λιμάνι του Ηρακλείου έκλεψε την παράσταση και βρέθηκε στους 3 τελικούς διεκδικητές (φιναλίστ), ανάμεσα σε 70 λιμάνια, κυρίως εξαιτίας των καινοτομιών που εφάρμοσε το 2012, όσο και λόγω της πρωτοποριακής διαδικασίας του HomePort, που υλοποιεί σε συνεργασία με τη μεγαλύτερη εταιρεία κρουαζιέρας στην Ευρώπη, την Costa Crociere και τον Κρατικό Αερολιμένα Ηρακλείου «Ν. Καζαντζάκης»».
Οπως έγινε γνωστό, ανάμεσα στα σημεία που εντυπωσίασαν την επιτροπή του διαγωνισμού ήταν και ο χρόνος - ρεκόρ των 15 μόλις λεπτών για τη μεταφορά των επιβατών από το αεροδρόμιο Ηρακλείου στο πλοίο.
Η επιτροπή έλαβε σοβαρά υπόψη της τη διαδικασία ασφαλούς μεταφοράς για την οποία εφαρμόζονται ειδικά πρωτόκολλα που μειώνουν την ταλαιπωρία των επιβατών και τη διάρκεια της μεταφοράς.
Αρκετούς «πόντους» στην ελληνική υποψηφιότητα πρόσθεσαν οι νέες καινοτόμες υπηρεσίες, όπως αυτή που αφορά νέα εφαρμογή για κινητά τηλέφωνα «Heraklion City Guide», όπου για πρώτη φόρα ο επισκέπτης μπορεί να κατεβάσει δωρεάν έναν πλήρη οδηγό για να περιηγηθεί στην πόλη και να γνωρίσει την ιστορία της, την αγορά της και τα σημεία ενδιαφέροντος. Αλλη καινοτόμα υπηρεσία είναι η «City info on Wheels©», όπου με ένα αυτοκινούμενο ηλεκτρικό όχημα πόλης δίνονται πληροφορίες στους διερχόμενους τουρίστες και λέγονται οι «ιστορίες και οι μύθοι της πόλης» από τους αρχαίους Μινωίτες μέχρι τους Βενετούς.
Οργανισμός λιμένος Ηρακλείου
Ξόδεψαμε μόλις 100.000 € για υποδομές
«Σημαντικό είναι ότι το λιμάνι του Ηρακλείου αναμετρήθηκε ως ίσο προς ίσο για τον τίτλο με το λιμάνι της Νέας Υόρκης, με τη διαφορά ότι αυτό ξόδεψε για δράσεις και υποδομές 256 εκατ. δολάρια και ο Οργανισμός Λιμένος Ηρακλείου μόλις 100.000 ευρώ!», είπε χαρακτηριστικά ο κ. Μπρας. Ακόμη, προσέθεσε ότι ήταν η δεύτερη κατά σειρά διάκριση του λιμανιού του Ηρακλείου, αφού πρόσφατα διακρίθηκε με τη δεύτερη θέση στον «Εθνικό Διαγωνισμό Αριστείας Εργων», που διοργανώθηκε στο πλαίσιο του «26ου Παγκοσμίου Συνεδρίου Project Management» της Παγκόσμιας Ενωσης Διαχείρισης Εργων (International Project Management Association) που πραγματοποιήθηκε στην Κρήτη στο τέλος Οκτωβρίου. Στο πλαίσιο δε της έκθεσης «SEATRADE MED 2012» στη Μασσαλία πραγματοποιήθηκαν συναντήσεις με όλους τους εκπροσώπους εταιρειών κρουαζιέρας ενώ ζωηρό ενδιαφέρον για το Ηράκλειο ως Home Port έδειξε η MSC, όπως και πρόθεση για έναρξη συνεργασίας η DISNEY CRUISE.
ΠΗΓΗ ΕΘΝΟΣ 

ΕΛΛΗΝΙΔΑ ΕΦΕΥΡΙΣΚΕΙ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΑΠΟΤΥΠΩΜΑ ΧΤΥΠΟΥ ΚΑΡΔΙΑΣ




Η Δρ. Φωτεινή Αγραφιώτη η οποία κατάγεται από την Κοζάνη και σπούδασε στο Πολυτεχνείο Κρήτης, στα Χανιά, συνέχισε τις σπουδές της, με υποτροφία στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο. Εκεί έκανε και τη σπουδαία αυτή παγκόσμια ανακάλυψη, που φέρνει νέα δεδομένα, στην ασφάλεια, στις στρατιωτικές επιχειρήσεις, στην τηλεϊατρική, όλες τις ηλεκτρονικές συσκευές ακόμα και ... τα ηλεκτρονικά παιχνίδια!
Σύμφωνα με το λογισμικό που έφτιαξε, οι συσκευές, μπορούν να ανοίξουν αποκλειστικά από το χρήστη όταν τις αγγίξει με τα δάκτυλά του, και να κλειδώσουν αυτόματα όταν η συσκευή απομακρυνθεί από τα χέρια του, με "κωδικό" τον παλμό της καρδιάς του!
Η συσκευή μπορεί να καταγράφει τα πάντα- μέχρι και το συναίσθημα που αλλάζει από τους χτύπους της καρδιάς, την αναπνοή, την πίεση και ό,τι έχει σχέση με την κλινική εικόνα του χρήστη.
Η έρευνα έχει προχωρήσει και βρέθηκε η δυνατότητα καταγραφής του καρδιογραφήματος από τα δάκτυλα στο tablet, αναγνώριση του χρήστη από ταsmartphones, μέχρι και έλεγχος του συναισθήματος από χειριστήρια των παιχνιδιών, τα οποία μπορούν να το αναγνωρίζουν και να προσαρμόζουν το παιχνίδι στις αντοχές του χρήστη !
Ήδη το HeartID χρησιμοποιείται σε στρατιωτικό περιβάλλον, καταγράφει ιατρικά το στρατιώτη, ενώ υπάρχει μέχρι και η δυνατότητα στην εξέλιξη των στρατιωτικών επιχειρήσεων να αποφεύγονται λάθη και να σκοτώνονται σύμμαχοι, όπως έγινε στον πόλεμο του Αφγανιστάν, όπου Αμερικανοί στρατιώτες ... κατά λάθος σκότωσαν Καναδούς.
Το HeartID που προέκυψε από την εργασία της Φωτεινής Αγραφιώτη, μαγνήτισε το ενδιαφέρον τόσο της πανεπιστημιακής κοινότητας του Τορόντο όσο και της καναδικής κυβέρνησης και συγκεκριμένα την κυβέρνηση του Οντάριο, που «επένδυσε» πάνω της δεκάδες εκατομμύρια ευρώ, προκειμένου να δημιουργήσει τη δική της εταιρεία "Bionym", να συνεχιστεί η έρευνα για το καρδιογράφημα και αυτή η τεχνολογία να συμβάλει στον τομέα των εξαγωγών του Καναδά.
Ήδη επενδυτικοί κολοσσοί ενδιαφέρονται για την αγορά του λογισμικού προκειμένου αυτό να προσαρμοστεί σε πληθώρα ηλεκτρονικών συσκευών.
Η Δρ. Φωτεινή Αγραφιώτη σε μια εφ'όλης της ύλης συνέντευξη μίλησε για την ανακάλυψή της, ενώ απάντησε και στο πολύ λεπτό ζήτημα της παραβίασης των προσωπικών δεδομένων, καθώς, η ταυτοποίηση από το χτύπο της καρδιάς, κι άλλα βιομετρικά στοιχεία, φαντάζει ... εφιαλτική.
Για τη διαφύλαξη των στοιχείων αυτών, η επιστήμονας απάντησε, ότι παράλληλα με το HeartIDαναπτύχθηκε μια τεχνολογία που ονομάζεται «βιομετρική κρυπτογραφία» η οποία κλειδώνει τα καρδιογραφήματα με τέτοιον τρόπο ώστε να μπορεί κάποιος να «αναγνωριστεί» χωρίς να χρειαστεί ποτέ να ξεκλειδώσουν τα «στοιχεία» του, οι εταιρείες που θα χρησιμοποιήσουν το λογισμικό.
Η ανακάλυψη
- Είστε ο πρώτος άνθρωπος που ανακάλυψε πως οι χτύποι της καρδιάς μπορούν να είναι η νέα ηλεκτρονική μας ταυτότητα. Πως προέκυψε αλήθεια αυτή η ανακάλυψη;
«Την εποχή που ξεκινούσα το διδακτορικό μου ήταν ήδη φανερό ότι ορισμένες τεχνολογίες ήταν διάτρητες. Όπως το δακτυλικό αποτύπωμα ή η αναγνώριση προσώπου που δεν παρείχαν την πρέπουσα ασφάλεια.
Για παράδειγμα ο καθένας αφήνει το δακτυλικό του αποτύπωμα παντού και είναι πολύ εύκολο κάποιος να το κλέψει. Επίσης στη Ν. Αμερική είναι πλέον γνωστό ότι ακρωτηριάζονται δάκτυλα για να υπάρχουν ψεύτικα αποτυπώματα που χρησιμοποιούνται από εγκληματίες.
Υπήρχε λοιπόν η ανάγκη για την «εμφάνιση» ενός βιομετρικού χαρακτηριστικού που θα ήταν πιο δύσκολο να κλαπεί. Κάπως έτσι προέκυψε το καρδιογράφημα.
Είναι «προστατευόμενο» μέσα στο σώμα μας, μοναδικό, κανένας δεν μπορεί να το αποκτήσει χωρίς τη θέλησή μας και επιπλέον η ύπαρξή του και μόνο αποτελεί ένδειξη «ζωντανού χρήστη», κάτι που δε συμβαίνει με το δακτυλικό αποτύπωμα ή ακόμα και με το πρόσωπο».
- Αυτή η «συσκευή» θα μπορεί να ξεκλειδώνει τους υπολογιστές μας , τα τηλεφωνά μας , τα ΑΤΜ, τα video games ή οποιαδήποτε άλλη ηλεκτρονική συσκευή;
«Ναι, το HeartID ξεκλειδώνει οποιαδήποτε συσκευή πιάνουμε με τα δυο μας χέρια, αλλά η εφαρμογή δε σταματάει εκεί. Αφού σε αναγνωρίσει και ξεκλειδώσει το λογαριασμό σου συνεχίζει να σε ταυτοποιεί σε κάθε χτύπο της καρδιάς σου, ενώ εσύ χρησιμοποιείς την συσκευή χωρίς απαραίτητα να καταλαβαίνεις ότι αυτό συμβαίνει. Αν κάποιος πάρει τη συσκευή από τα χέρια σου, το HeartID θα αντιληφθεί αμέσως την αλλαγή του χρήστη και θα κλειδώσει τα προσωπικά σου στοιχεία».
-Πως σχετίζεται αυτό με την ασφάλεια των χωρών και πώς θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για αυτό το λόγο;
«To HeartID μπορεί να χρησιμοποιηθεί όπως οποιαδήποτε άλλη τεχνολογία ανθρώπινης ταυτοποίησης, σε διαβατήρια, ταυτότητες, έλεγχο πρόσβασης υψηλής ασφάλειας κλπ».
- Αυτή τη στιγμή πού χρησιμοποιείται στον Καναδά αυτή η «ηλεκτρονική υπογραφή» και ποιες είναι οι προοπτικές για το μέλλον;
«H πρώτη εφαρμογή αυτής της τεχνολογίας ήταν σε στρατιωτικά περιβάλλοντα. Εδώ και περίπου ένα χρόνο υπάρχουν στη αγορά συσκευές οι οποίες χρησιμοποιούνται σε διάφορες στρατιωτικές επιχειρήσεις για την ταυτοποίηση των στρατιωτών στο πεδίο της μάχης.O κάθε στρατιώτης φοράει μια τέτοια συσκευή κάτω από τη στολή του.
Η συσκευή έχει τη δυνατότητα να καταγράφει διάφορα «ιατρικά σήματα» που στέλνει το σώμα, όπως τη θερμοκρασία, το ρυθμό της αναπνοής, την πίεση, τους χτύπους της καρδιάς και να τα στέλνει σε πραγματικό χρόνο σε ένα κέντρο παρακολούθησης.
Το κέντρο αναγνωρίζει κάθε στιγμή σε τι κατάσταση είναι ο στρατιώτης και αν χρειάζεται βοήθεια.
Όμως, επειδή η παρακολούθηση γίνεται από πολύ μεγάλη απόσταση δεν μπορεί κάποιος να εγγυηθεί ότι ο στρατιώτης που παρακολουθείται είναι πραγματικά αυτός που πιστεύουμε ότι είναι και δεν έχει πάρει κάποιος άλλος τη θέση του.
Αυτό το πρόβλημα προέκυπτε συνεχώς με τον Ινδικό στρατό κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεών του.
Με το HeartID, αυτό το πρόβλημα λύθηκε καθώς χρησιμοποιείται το ίδιο το καρδιογράφημα του ανθρώπου που παρακολουθείται για την ταυτοποίηση του στρατιώτη. Επιπλέον με το HeartID αποφεύγονται τα λεγόμενα «φιλικά πυρά».
Στον πανικό μιας μάχης είναι πολύ δύσκολο να ξεχωρίσει ένας στρατιώτης αν ο διπλανός του είναι από τη δική του ομάδα ή εχθρός.Στο Αφγανιστάν, οι Αμερικανοί πυροβολούσαν και σκότωναν κατά λάθος Καναδούς στρατιώτες. Με το ΗeartID αυτά τα λάθη αποφεύγονται.Αυτή ήταν η πρώτη εφαρμογή του.
Τώρα έχουμε καταφέρει να «γράφουμε» το καρδιογράφημα από τα δάκτυλα και έτσι είναι πολύ πιο εύκολο να το χρησιμοποιούμε για αναγνώριση σε προσωπικές ηλεκτρονικές συσκευές, ενώ αυτό το διάστημα δοκιμάζουμε τη χρήση του σε smartphones, tablets και game controllers».
Από την ασφάλεια στον έλεγχο του παιχνιδιού
- Η καρδιά του ανθρώπου αποτυπώνει από το συναίσθημα μέχρι την κατάσταση της υγείας. Αυτή η ανακάλυψη πως θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί εκτός από την ασφάλεια για την υγεία;
«Οι περισσότεροι από τους πελάτες μας ενδιαφέρονται για το HeartID ακριβώς επειδή υπάρχουν προοπτικές για χρήση της ίδιας τεχνολογίας και για άλλους σκοπούς. Για ασθενείς καρδιακών παθήσεων, αυτό θα σημαίνει ότι το tablet τους θα μπορεί κάποια στιγμή να «γράφει» το καρδιογράφημα και να το αποστέλλει αυτόματα στο γιατρό τους.
Σε ηλεκτρονικά παιχνίδια το ενδιαφέρον είναι μέσω του ΗeardID, το χειριστήριο να έχει τη δυνατότητα να αντιλαμβάνεται το συναίσθημα του χρήστη και το παιχνίδι να προσαρμόζεται αυτόματα».
- Δεν είναι λίγο εφιαλτικό να μας αναγνωρίζουν από τον χτύπο της καρδιάς μας; Σας προβλημάτισε αυτό κατά τη διάρκεια της έρευνας;
«Όχι. Το HeartID δεν είναι τεχνολογία παρακολούθησης αλλά τεχνολογία ταυτοποίησης. Όλοι μας θέλουμε να ταυτοποιούμαστε σωστά όταν φτάνουμε μπροστά στο ΑΤΜ για να βγάλουμε χρήματα ή όταν θέλουμε να ξεκλειδώσουμε τα προσωπικά μας αρχεία από τον υπολογιστή. Με απασχόλησε όμως το ποιος θα έχει πρόσβαση σε αυτή την πληροφορία και τι θα μπορούσε να κάνει με αυτή.
Αντιλαμβάνομαι γιατί μια επιχείρηση χρειάζεται να ταυτοποιεί τους εργαζόμενούς της. Και θέλω να τους δώσω την ευκαιρία να το κάνουν με το καρδιογράφημα. Γνωρίζω όμως ότι αν η εταιρεία το επιθυμεί μπορεί να αναλύσει τα καρδιογραφήματα των υπαλλήλων της και να πάρει διάφορες πληροφορίες για την ιατρική και ψυχολογική τους κατάσταση.
Επειδή δεν μπορούμε να εμπιστευτούμε τον κάθε πελάτη μας, αναλάβαμε εμείς τη ευθύνη για την «κακή χρήση» αυτή της πληροφορίας.
Σχεδιάσαμε μια τεχνολογία που ονομάζεται «βιομετρική κρυπτογραφία» η οποία κλειδώνει τα καρδιογραφήματα με τέτοιον τρόπο ώστε να μπορεί κάποιος να αναγνωριστεί χωρίς να χρειαστεί ποτέ να ξεκλειδώσουμε τα στοιχεία του .
Έτσι και η εταιρεία μπορεί να κάνει τη «δουλειά» της και είναι πρακτικά αδύνατη ή πρόσβαση σε τόσο ευαίσθητες πληροφορίες».

Παρασκευή 23 Νοεμβρίου 2012

ΞΕΚΙΝΟΥΝ ΟΙ ΕΠΙΔΟΤΗΣΕΙΣ ΜΕΣΩ ΕΣΠΑ






Οσον αφορά τη δυνατότητα χρηματοδότησης των επενδυτών, αναμένεται να προκηρυχθεί το πρόγραμμα ΕΣΠΑ - ΠΕΠ Β' κύκλος για την ενίσχυση μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων μεταποίησης, τουρισμού, εμπορίου και παροχής υπηρεσιών.
Οι επιλέξιμες προς επιδότηση δαπάνες είναι οι παρακάτω:
1. Ανέγερση κτιριακών εγκαταστάσεων
2. Δαπάνες διαμόρφωσης περιβάλλοντος χώρου
3.Ανακαίνιση, διαμόρφωση, εκσυγχρονισμός κτιρίων και εγκαταστάσεων (υδραυλικές εργασίες, ηλεκτρολογικές εργασίες, βαψίματα, πλακάκια, γυψοσανίδες κ.λπ.)

4. Αγορά μηχανολογικού εξοπλισμού (μηχανήματα παραγωγής, συσκευασίας κ.λπ.)
5. Αγορά εξοπλισμού (ράφια, κλαρκ, έπιπλα, φωτοτυπικά, τηλεφωνικά κέντρα κ.λπ.)
6. Αγορά ηλεκτρονικού - μηχανογραφικού εξοπλισμού (Η/Υ, εκτυπωτές, λογισμικά κ.λπ.)
7. Αγορά ειδικού εξοπλισμού (π.χ. ξενοδοχειακός εξοπλισμός)
8. Συστήματα πυρόσβεσης - πυροπροστασίας
9. Συστήματα ασφαλείας (κάμερες - συναγερμοί κ.λπ.)
10. Εισαγωγή προϊόντων και εφαρμογών πληροφορικής (erp, crm, λογιστικά προγράμματα κ.λπ.)
11. Εξοπλισμός και εγκαταστάσεις προστασίας του περιβάλλοντος
12. Εξοπλισμός και εγκαταστάσεις εξοικονόμησης ενέργειας
13. Συστήματα αυτοματοποίησης
14. Δαπάνες σχετιζόμενες με τη δημιουργία σημείων πώλησης των παραγόμενων προϊόντων για τις μεταποιητικές επιχειρήσεις
15. Εφαρμογή συστημάτων διασφάλισης ποιότητας των αγαθών ή υπηρεσιών (ISO - HACCP κ.λπ.)
16. Αγορά Δικαιωμάτων Τεχνογνωσίας ή και αδειών εκμετάλλευσης για την εισαγωγή των καινοτομιών στις διαδικασίες της επιχείρησης.
17. Δαπάνες προώθησης, διαφήμισης, συμμετοχής σε εκθέσεις κ.λπ.
18. Αμοιβές συμβούλων για τη σύνταξη και την παρακολούθηση του επενδυτικού σχεδίου.
Η διάρκεια υλοποίησης του επενδυτικού σχεδίου είναι 18 μήνες για τη μεταποίηση.
Οι επιχειρήσεις οι οποίες ενισχύονται είναι οι παρακάτω:
1. Υφιστάμενες επιχειρήσεις που έχουν τουλάχιστον δύο πλήρεις κλεισμένες διαχειριστικές χρήσεις
2. Νέες επιχειρήσεις που δεν έχουν κλείσει μέχρι την ημερομηνία παραλαβής της επενδυτικής τους πρότασης δύο πλήρεις διαχειριστικές χρήσεις
3. Υπό σύσταση επιχειρήσεις που θα συσταθούν μετά την παραλαβή του επενδυτικού τους σχεδίου
Οι επιχειρήσεις που αιτούνται επιδότηση θα πρέπει:
·              Να ανήκουν στους προαναφερόμενους κλάδους.
·              Να λειτουργούν ή να προτίθενται να λειτουργήσουν αποκλειστικά με νομική μορφή ατομικής επιχείρησης ή ΟΕ ή ΕΕ ή ΕΠΕ ή μονοπρόσωπης ΕΠΕ ή ΑΕ.
·              Να απασχολούν λιγότερο από 250 άτομα προσωπικό.
·              Να λειτουργούν νόμιμα και να έχουν σε ισχύ όλες τις απαιτούμενες από τον νόμο άδειες.
·              Ο μέσος όρος του κύκλου εργασιών (τζίρος) της τριετίας τους να κυμαίνεται από 30.000 ευρώ έως 50.000.000 ευρώ.
Η διαδικασία για την έκδοση άδειας λειτουργίας
Για την άδεια λειτουργίας ο ενδιαφερόμενος θα πρέπει να απευθυνθεί στη Διεύθυνση Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής, καθώς και στη Διεύθυνση Ανάπτυξης της περιφερειακής ενότητας που ανήκει.
Στη πρώτη περίπτωση η Διεύθυνση Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής θα του ζητήσει για την έκδοση της άδειας τα παρακάτω έγγραφα:
·              Τοπογραφικό διάγραμμα οικοπέδου και περιοχής.
·              Κάτοψη των εγκαταστάσεων με λεπτομερή απεικόνιση και περιγραφή των χώρων.
·              Πίνακα απαρίθμησης και περιγραφή του τεχνικού εξοπλισμού, των ειδικών συσκευών, και οργάνων της εγκατάστασης με σχεδιάγραμμα τοποθέτησής τους στον χώρο.
·              Τεχνική περιγραφή της λειτουργίας της εγκατάστασης με ιδιαίτερη μνεία στην ημερήσια δυναμικότητα, στο είδος των πρώτων υλών και των τελικών προϊόντων, στις διαδικασίες παραγωγής.
·              Εγκριση περιβαλλοντικών όρων (ή Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις).
·              Εγκεκριμένη μελέτη επεξεργασίας και διάθεσης υγρών και στερεών αποβλήτων.
·              Οικοδομική άδεια.
Στη δεύτερη περίπτωση η Διεύθυνση Ανάπτυξης θα ζητήσει από τον επενδυτή για την έκδοση της άδειας τα παρακάτω έγγραφα:
·              Αίτηση
·              Συμπληρωμένο ερωτηματολόγιο
·              Συμπληρωμένη υπεύθυνη δήλωση
·              Βεβαίωση χρήσης γης
·              Πιστοποιητικό πυροπροστασίας (εφόσον απαιτείται)
·              Σύμφωνη γνώμη υγειονομικής καταλληλότητας από Διεύθυνση Κτηνιατρικής
·              Οικοδομική άδεια
·              Δηλώσεις Μηχανικών και ιδιοκτητών
·              Βεβαιώσεις και πιστοποιητικά καταλληλότητας για ατμολέβητα, ατμογεννήτρια, δεξαμενή υγραερίου (εφόσον υπάρχουν)
Πού θα απευθυνθώ
FOODTEC - ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ.
Δημοσθένης Μ. Τριανταφυλλίδης, Γεωπόνος ΑΠΘ, ΜΒΑ
Μυτιλήνης 67, Πολίχνη - Θεσσαλονίκη
ΤΗΛ.: 6944324715 ? 2310587254
E-mail: dmtriantafyllidis@yahoo.gr

Σάββατο 17 Νοεμβρίου 2012

ΟΙ ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΣΤΑΧΤΗΣ (ΑΛΥΣΙΒΑ)




Πολλοί θα ζεσταθούν φέτος με τζάκι ή ξυλόσομπες. Βρήκαμε ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο για τις χρήσεις της… “άχρηστης” στάχτης. 
Είναι πολύ ευχάριστο να ζεσταινόμαστε το χειμώνα από την φωτιά, με μια ξυλόσομπα ή τζάκι!
Από αυτή τη φυσική ζέστη φωτίζεται το σπίτι, ψήνεται το φαγητό, στεγνώνονται τα ρούχα, ζεσταίνεται το νερό, και φυσικά μένει στο τέλος η πολύτιμη στάχτη!
Δεν πετάμε την στάχτη, δεν είναι καθόλου άχρηστη ή σκουπίδι.
Συνεχίζουμε να την χρησιμοποιούμε, όπως έκαναν και παλιά και αυτό μας κάνει να νοιώθουμε απερίγραπτη χαρά!
Η στάχτη από ξύλα είναι η σκόνη που έμεινε από την καύση τους .  Ξύλα εννοούμε μόνο φυσικά, όχι με βαφές, κόλες  ή επεξεργασμένα.   Πρέπει να προσέχουμε να μην πετάμε μέσα στην φωτιά πλαστικά, αποτσίγαρα, ή οτιδήποτε άλλο σκουπίδι που μπορεί να μολύνει την στάχτη.  Περιμένουμε να κρυώσει εντελώς και μετά την συλλέγουμε. Από την στάχτη ξεχωρίζουμε την άσπρη στάχτη που έχει μείνει πάνω-πάνω από τα καρβουνάκια και την αποθηκεύουμε σε ένα μεταλλικό δοχείο με καπάκι. Τα καρβουνάκια τα κρατάμε σε άλλο δοχείο. Δεν πετάμε τίποτα, γιατί όλα χρειάζονται!
Πάμε τώρα να αναλύσουμε τι περιέχει η στάχτη και είναι τόσο πολύτιμη!
Η στάχτη περιέχει κυρίως ανθρακικό ασβέστιο  από 25% έως 45%(το οποίο είναι ένα ανόργανο αλάτι με χημικό τύπο CaCO3.), λιγότερο από 10 %  περιέχει  Κάλιο (Κ), και λιγότερο από 1%  φωσφορικό άλας.  Υπάρχουν ιχνοστοιχεία σιδήρου, μαγγανίου, ψευδαργύρου, χαλκού και μερικά βαρέα μέταλλα (όπως ο μόλυβδος, το κάδμιο, το νικέλιο και το χρώμιο). Δεν περιέχει άζωτο.  Ωστόσο αυτοί οι αριθμοί ποικίλλουν ανάλογα με την θερμοκρασία καύσης των ξύλων. Η καύση επηρεάζει πολύ τη σύνθεση και την ποσότητά της στάχτης, και κατά συνέπεια υψηλότερη θερμοκρασία μειώνει την απόδοση της στάχτης. Οπότε για καλύτερη ποιότητα στάχτης η χαμηλή θερμοκρασία είναι ιδανικότερη. Σκληρά ξύλα συνήθως παράγουν περισσότερη στάχτη από τα μαλακά, όπως των κωνοφόρων και ο φλοιός και τα φύλλα παράγουν γενικά πιο πολύ  στάχτη από το εσωτερικό ξυλωδών τμημάτων του δέντρου. Κατά μέσο όρο, η καύση των ξύλων δίνει περίπου 6-10% στάχτες.
Παρακάτω θα αναλύσουμε τις χρήσεις της στάχτης, για να μπορούμε να γνωρίζουμε πώς να την χρησιμοποιήσουμε!
Χρήσεις της στάχτης
1.       Μπορούμε να φτιάξουμε αλισίβα, απλά βράζουμε 2 με 3 κουταλάκια στάχτη σε 1 μπρίκι με νερό και μετά την σουρώνουμε με ένα φίλτρο του καφέ. Είναι το καλύτερο απορρυπαντικό γενικής χρήσης, καθαρίζει, λευκαίνει και απολυμαίνει ρούχα, πατώματα, τζάμια, ασημικά, πιάτα,  σκουριές που έχουν ποτίσει στα μάρμαρα, κα.
2.       Βουτάμε ένα υγρό πανί σε στάχτη ή σε αλισίβα και. Καθαρίζει τις γυάλινες πόρτες από το τζάκι. Τρίβουμε τα τζάμια με ένα υγρό σφουγγάρι βουτηγμένο στη στάχτη. Μια πάστα από στάχτη και νερό μπορεί να αφαιρέσει τους λεκέδες από τα έπιπλα.
3.       Αν θέλουμε να φύγει γρήγορα ένας λεκές από τα ρούχα την στιγμή που έγινε, βάζουμε πάνω του λίγη στάχτη και μετά από πέντε λεπτά τον τρίβουμε με ψίχα ψωμιού.
4.       Η στάχτη χρησιμοποιείται για να διώξουμε τις άσχημες οσμές. Απλά την βάζουμε πάνω σε οτιδήποτε μυρίζει άσχημα. Πχ. Σε παλιές τουαλέτες, τουαλέτα της γάτας.
5.       Για να ξεμυρίσει το ψυγείο μας βάζουμε μέσα ένα πιάτο με καρβουνόσκονη (από ξυλοκάρβουνο), και την ανανεώνουμε μέχρις ότου φύγει κάθε μυρωδιά.
6.       Χρησιμοποιείται και στο πλύσιμο των δοντιών, με μίγμα φασκόμηλου και κανέλας
7.       Μπορούμε να λουστούμε πολύ φυσικά με την αλισίβα, και να χρησιμοποιήσουμε ξύδι στο ξέβγαλμα, αυτό ευνοεί περισσότερο το λιπαρό μαλλί.
8.       Την αλισίβα την χρησιμοποιούμε στην κουζίνα μας σε πολλά γλυκά και φαγητά, όπως στην παρασκευή μουσταλευριάς, στα μελομακάρονα, στο ψωμί. Εκτός από την υπέροχη γεύση και την βελούδινη υφή που δίνει στα φαγητά μας καθαρίζει το έντερο από τους παθογόνους μικροοργανισμούς. Το ψωμί γίνεται πιο αφράτο και το βοηθά να μην τρίβεται.
9.       Για μεγάλο χρονικό διάστημα η στάχτη του ξύλου έχει χρησιμοποιηθεί στη γεωργία, δεδομένου ότι ανακυκλώνει τα θρεπτικά συστατικά πίσω στην γη. Η στάχτη χρησιμοποιείται και ως λίπασμα, αλλά δεν περιέχει άζωτο. Επίσης δεσμεύεται διοξείδιο του άνθρακα από τους μικροοργανισμούς μέσα στο χώμα η ανάπτυξη των οποίων ενισχύεται από τη στάχτη και η γη γίνεται πιο εύφορη. Λόγω της παρουσίας του ανθρακικού ασβεστίου εξουδετερώνεται η οξύτητα του εδάφους, αυξάνοντας το pH του και αυξάνει την δραστηριότητα των βακτηρίων του εδάφους. Η αύξηση της αλκαλικότητας του εδάφους επηρεάζει την θρέψη των φυτών. Θρεπτικές ουσίες είναι πιο εύκολα διαθέσιμες στα φυτά, όταν το έδαφος είναι ελαφρώς όξινο. Αλλά επειδή αυξάνεται πολύ το pH του εδάφους με την προσθήκη μεγάλων ποσοτήτων μπορεί να κάνει κακό παρά καλό. Η στάχτη δεν πρέπει να χρησιμοποιείται σε φυτά που αγαπάνε όξινα εδάφη, όπως είναι οι πατάτες, τα βατόμουρα. Είναι καλο να χρησιμοποιείται με φειδώ και γίνεται τακτικά έλεγχος του PH του εδάφους.
10.   Δυναμώνει τα φυτά που αγαπούν το ασβέστιο, όπως είναι οι ντομάτες, τα αμπέλια, οι φασολιές, το σπανάκι, ο αρακάς, τα αβοκάντο, τα σκόρδα κα. Ακόμα ευδοκιμούν και οι τριανταφυλλιές. Μπορούμε να προσθέσουμε  1 / 4 φλιτζανιού σε κάθε λάκκο κατά τη φύτευση.
11.   Μια κουταλιά στάχτη ανά 1000 λίτρα νερό δυναμώνει υδρόβια φυτά.
12.   Βοηθάει τα φυτά να μην παγώσουν τον χειμώνα αν ρίξουμε πάνω τους μια στρώση από στάχτες.
13.   Απωθεί ζώα, τίποτα δεν πλησιάζει την στάχτη! Με την στάχτη απομακρύνονται από τον κήπο διάφορα έντομα και παράσιτα όπως γυμνοσάλιαγκες και σαλιγκάρια κα.
14.   Διώχνει τα μυρμήγκια αν ρίξουμε λίγη στάχτη στην μυρμηγκοφωλιά τους.  Δεν μπορούν να μεταφέρουν την στάχτη όποτε θα αλλάξουν φώλια!
15.   Σκορπίζουμε στάχτη στις γωνίες και στα σκοτεινά σημεία της αποθήκης μας ή του σπιτιού μας. Όσο υπάρχει στάχτη δεν θα πλησιάζουν ποντίκια, κατσαρίδες, έντομα.
16.   Απωθεί τις ψείρες (στο τριχωτό της κεφαλής), τους ψύλλους και τα τσιμπούρια από τα κατοικίδια ζώα. Μπορούμε να φτιάξουμε ένα μίγμα στάχτης μαζί με ξύδι ώστε να γίνει μια πηχτή λάσπη και να την αλείψουμε στο τριχωτό.
17.   Απωθεί τον σκόρο. Μπορούμε να ρίξουμε στάχτη στα ρούχα μας και μετά να τα αποθηκεύσουμε και όταν θα θέλουμε να τα χρησιμοποιήσουμε απλά τα τινάζουμε. Μπορούν έτσι να μείνουν αρκετά χρόνια χωρίς να πάθουν τίποτα απολύτως.
18.   Η ποτάσα (Υδροξείδιο του καλίου, ΚΟΗ) μπορεί να παραχθεί από στάχτη και αποσταγμένο νερό, η οποία με τη σειρά της μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην παραγωγή σαπουνιού. Η διαδικασία είναι λίγο πολύπλοκη και χρονοβόρα και χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή γιατί η ποτάσα είναι καυστική.
19.   Χρησιμοποιείται στα αιώνια αυγά, τα οποία είναι κονσερβοποιημένα αυγά που φτιάχνουν στην Ανατολή και χρησιμοποιούνται στην κουζίνα τους. Τα αυγά μπορούν να διατηρηθούν με μείγμα πηλού, στάχτης, αλάτι, ασβέστη, και  φλοιού του ρυζιού για αρκετές εβδομάδες έως αρκετούς μήνες, ανάλογα με τη μέθοδο της επεξεργασίας.
20.   Η σόδα (Ανθρακικό νάτριο Na2CO3, σόδα πλυσίματος) μπορεί να παραχθεί από την στάχτη.  Η σόδα είναι γνωστή για την καθημερινή χρήση της ως αποσκληρυντικό του νερού.
Na2SO4 + CaCO3 + 2 C Na2CO3 + 2 CO2 + CaS
Η σόδα παράγεται από βράσιμο του μίγματος στάχτης και νερού, και στη συνέχεια συλλέγεται όταν το νερό εξατμιστεί.
21.   Η στάχτη λιώνει τον πάγο επειδή περιέχει αλάτι. Είναι λίγο πιο από το αλάτι ή άλλες  χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται στις μέρες μας.
22.   Φίλτρο
Τα κάρβουνα που μένουν από την καύση (τα μαύρα κομμάτια, όχι η γκρι / λευκή στάχτη) μπορούμε να τα χτυπήσουμε με ένα σφυρί και στη συνέχεια να τα αλέσουμε με  ένα γουδοχέρι ή μπλέντερ και να πάρουμε μια λεπτή σκόνη. Η σκόνη αυτή από τα κάρβουνα μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως φίλτρο.
23.   Χρησιμοποιείται για να φιλτράρουμε το κρασί μας αν μας βρήκε λίγο θολό.
24.   Αν το νερό πηγής μας έχει σκουλήκια ή κυπρίνους  μπορούμε να το φιλτράρουμε την στάχτη και παίρνουμε ένα πεντακάθαρο νερό.
25.   Αφύγρανση
Κομμάτια από άνθρακα (κάρβουνο) τοποθετούνται σε μεταλλικά δοχεία με τρύπες και  μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση υγρασίας σε μέρη όπως τα ντουλάπια, τα υπόγεια, κάτω από τους νεροχύτες κλπ.
26.   Σβήνουμε τη φωτιά , πολύ εύκολα και γρήγορα πετώντας στάχτη πάνω της.
27.   Τα παλιά χρόνια χρησιμοποιούσαν για την συντήρηση των σπόρων όπως των φασολιών μεγάλα πήλινα δοχεία που από πάνω τα κάλυπταν με παχύ στρώμα από στάχτη. Αυτό βοηθούσε να μην τα φάνε τα σκαθάρια. Μία μελέτη στη Νιγηρία δείχνει ότι η στάχτη ξύλου αφυδατώνει τους σπόρους και τους καθιστά λιγότερο επιρρεπή σε μόλυνση.
28.   Χρησιμοποιείται σε πληγές για να σκοτώσει κάθε μικρόβιο και να γίνει η επούλωση πολύ γρήγορα.  Διαλύουμε  λίγο χειροποίητο σαπούνι μέσα στην αλισίβα και πλένουμε με αυτό την πληγή χωρίς να την ξεπλύνουμε μετά.
29.   Ψυγείο χωρίς ηλεκτρικό. Μπορούμε να διατηρήσουμε φρούτα και λαχανικά χωρίς να πάθουν τίποτα  για πολλές μέρες έως και χρόνια!  Σκάβουμε έναν λάκκο, τον γεμίζουμε με στάχτη τοποθετούμε τα λαχανικά έτσι ώστε να μην έρχονται σε επαφή το ένα με το άλλο αλλά ούτε και με το χώμα. Σκεπάστε τον λάκκο με ,ένα ξύλο και τα αφήνουμε.
30.   Παλιά για να διατηρήσουν την πυτιά, την βάζανε μέσα σε ένα κέρατο, το γεμίζανε με στάχτη, το σφραγίζανε με λάσπη και κρεμούσανε σε ένα δέντρο. Το αφήνανε εκεί για χρόνια χωρίς να πάθει τίποτα απολύτως η πυτιά.




Τετάρτη 24 Οκτωβρίου 2012

O KAΡΚΙΝΟΣ ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΧΡΟΝΙΑ




Το αξιόλογο βιβλίο του Καθηγητού-Ακαδημαϊκού Αριστ. Κούζη, (1872-1961), Ο καρκίνος παρά τοις αρχαίοις Ελλησιν ιατροίς, Αθήνα 2004, το οποίο είχε κυκλοφορήσει πριν από εκατό και πλέον χρόνια, πρόσφατα το επανεκδώσαμε, ώστε να γίνει προσιτό σε εκείνους που θα ήθελαν να γνωρίσουν τις γνώσεις περί καρκίνου των αρχαίων Ελλήνων ιατρών: Ιπποκράτους, Γαληνού, Αρεταίου, Ρούφου του Εφεσίου, Διοσκουρίδου, Αρχιγένους, Φιλόξενου, ΄Αντύλλου, Ορειβασίου, Παλλαδίου, Αετίου, Παύλου Αιγινήτου, Θεοφάνους Νόννου, Μιχαήλ Ψελλού, Συμεώνος Σήθη και Ιωάννου Ακτουαρίου. Στο πλαίσιο της ενημέρωσης αυτής στη συνέχεια θα παρατεθούν συνοπτικά μερικά στοιχεία που επιλέχθηκαν και τα οποία θα είναι δυνατόν να δώσουν στον αναγνώστη μία γεύση του πλούτου των γνώσεων τους. 

Οι πληροφορίες περί καρκίνου υπάρχουν από τότε που έχουμε ιατρικά κείμενα, δηλ. από τη εποχή του Ιπποκράτους και μετά, αν και παλαιότερα είχαν γραφεί ιατρικά κείμενα όπως μας πληροφορεί ο Σωκράτης «πολλά γαρ των ιατρών έστι συγγράμματα», (Ξενοφώντος, Απομνημονεύματα Δ, β, 10).

Ενδιαφέρον έχει να αναφέρουμε σχετικά με την ονοματολογία ότι οι αρχαίοι ιατροί έδωσαν στη νεοπλασία το όνομα «καρκίνος» από την εξωτερική του μορφή. Συγκεκριμένα ο Γαληνός (΄Εκδ. G.C. Kuehn, Γαληνού ΄Απαντα, Λειψία, 1826, τόμ. ΧΙ, σελ. 140) σημειώνει ότι όπως στο ζώο καρκίνο (κάβουρα) τα πόδια του είναι εκατέρωθεν του σώματός του, κατά τον ίδιο τρόπο στον μαστό της γυναικός από τον παρά φύσιν όγκο οι φλέβες είναι διογκωμένες και καταφανείς, που παρομοιάζονταν με τα πόδια του καβουριού. Και έκτοτε ο όρος αυτός γενικεύθηκε για όλες τις νεοπλασίες του σώματος και χρησιμοποιείται από όλους τους αρχαίους ΄Ελληνες ιατρούς, ενώ παράλληλα απαντάται και ο όρος καρκίνωμα. Οι όροι αυτοί έφθασαν μέχρι τις ημέρες μας και καθιερώθηκαν στην διεθνή ιατρική ορολογία.


Σχετικά με τα είδη του καρκίνου, σημειώνεται ότι διακρίνονται με διαφορετικές ορολογίες: στον κρυπτό και τον επιφανειακό, τον «εν τω βάθει» και τον «επιπολής», τον «ανέλκωτο» και τον «ηλκωμένο», τον «σύμφυτον» και «μη σύμφυτον» καρκίνον, δηλ. τον επίκτητο. 

Οσον αφορά την αιτιολογία του καρκίνου αυτή ήταν σύμφωνα με τις αντιλήψεις της εποχής περί χυμών, που πρέσβευαν. Συγκεκριμένα υποστήριζανοι αρχαίοι Ελληνες ιατροί ότι ο καρκίνος προέρχονταν από τη «μέλαινα χολή» και το «μελαγχολικό χυμό». Εάν η κάθαρση του περιττώματος αυτού, που γίνονταν στον σπλήνα, δεν ήταν καλή τότε η περίσσεια αυτού του χυμού ήταν δυνατόν να δημιουργήσει καρκίνο. Και ανάλογα με την δριμύτητα του «μελαγχολικού χυμού» θα δημιουργούνταν ο ανέλκωτος ή ο μεθ' έλκους καρκίνος. Επί πλέον παράγοντες στη δημιουργία του καρκίνου αναφέρονται η «κακοχυμία», η «δυσκρασία», και η δίαιτα. 

Ο καρκίνος κατά τους αρχαίους Ελληνες συγγραφείς είχε διάφορο μέγεθος, «από οφθαλμού ιχθύων μέχρι πέπονος», όπως σημειώνεται από τον Ορειβάσιο ( έκδ. Daremberg, τόμ. IV, σελ. 18), με επιφάνεια ανώμαλη και οχθώδη και σκληρή κατά κανόνα σύσταση και με χροιά μελανώτερη από τα φλεγμαίνοντα μέρη, όπως χαρακτηριστικά σημειώνει ο Γαληνός (G.C. Kuehn, τόμ. VII, σελ. 720). Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι οι αρχαίοι Ελληνες ιατροί είχαν παρατηρήσει την μεγάλη ανάπτυξη του αγγειακού συστήματος στους όγκους, οι οποίοι «και κεκιρσωμένας έχων τας πέριξ φλέβας», όπως χαρακτηριστικά σημειώνει εκτός των άλλων ιατρών και ο Αέτιος στον 16ο Λόγο του, (έκδ. Σκεύου Ζερβού, σελ. 60).

Ο εντοπισμός του καρκίνου σημειώνουν ότι είναι δυνατόν να γίνει σε κάθε μέρος του σώματος, αλλά όμως τονίζουν ότι ο συχνότερος εντοπισμός είναι στο γυναικείο μαστό και στη μήτρα. Ο Γαληνός σχετικά γράφει: «Οι καρκινώδεις όγκοι εν άπασι τοις μορίοις γίνονται. Μάλιστα δε τοις τιτθοίς (μαστοίς) των γυναικών», (έκδ. G. C. Kuehn, τόμ. ΧV, σελ. 331).

Για την συμπτωματολογία του καρκίνου ενδιαφέροντα είναι αυτά που έχουν γράψει στα κείμενά τους οι αρχαίοι ιατροί. Είναι δυνατόν η έναρξη του καρκίνου να είναι λανθάνουσα, να προκαλεί αβλυχρά και ήπια συμπτώματα, αλλά επίσης και μεγάλα, ισχυρά και σαφή, όπως σημειώνει ο Γαληνός. (έκδ. G. C. Kuehn, τόμ. Χ, σελ. 976). Μάλιστα ο Ιπποκράτης είχε παρατηρήσει ότι κατά την έναρξη του καρκίνου οι ασθενείς αισθάνονται μία πικρία στο στόμα, «καρκίνου γενομένου το στόμα πικραίνεται» (έκδ. G. C. Kuehn, τόμ. ΙΙΙ, σελ. 466) και συνοδεύεται από ανορεξία.

Κατά την εξέταση του ασθενούς είχαν παρατηρήσει ότι ο καρκινωματώδης όγκος όταν ήταν ψηλαφητός ήταν σκληρός στην αφή, ανώμαλος στο σχήμα, προσφυόμενος στους περιβάλλοντας ιστούς με διεύρυνση των φλεβών και όχι θερμός και μερικές φορές με έλκη. Προκαλεί διόγκωση και σκλήρυνση των παρακειμένων λεμφαδένων και δεν συνοδεύεται από πυρετό. Άλλο σύμπτωμα χαρακτηριστικό του καρκίνου κατά τους αρχαίους ιατρούς ήταν ο πόνος, όπως ιδιαίτερα τονίζει ο Παύλος ο Αιγινήτης «καρκίνος εστίν όγκος επώδυνος» (έκδ. Briau, σελ. 210) και η αιμορραγία. 

Επισημαίνουμε ότι ο Αριστ. Κούζης στη σημαντική αυτή μελέτη του για τις αντιλήψεις περί καρκίνου των αρχαίων Ελλήνων ιατρών κάνει και μία ιδιαίτερη διάκριση του όρου «σκίρρος», που απαντάται στα αρχαία ιατρικά κείμενα, με τον σύγχρονο όρο «σκίρρος», τονίζοντας ότι οι παλαιοί ιατροί με τον όρο σκίρρο θεωρούσαν τις χρόνιες φλεγμονές με σκλήρυνση των ιστών, τις κιρρώσεις των σπλάχνων και τους καλοήθεις όγκους.

Η πρόγνωση του καρκίνου κατά του αρχαίους ήταν χειρίστη. «Ολέθρια τα καρκινώδεα» τονίζει ο Αρεταίος όπως επίσης και ο Αέτιος ότι ο καρκίνος είναι «δυσίατος ή ανίατος» με τελική έκβαση το θάνατο.

Όσον αφορά τη θεραπευτική αγωγή την οποία ακολουθούσαν οι αρχαίοι ΄Ελληνες ιατροί στον καρκίνο, παρατηρούμε ότι στα πρώτα στάδια αναπτύξεώς του εφάρμοζαν θεραπεία με διάφορα βοηθήματα και φάρμακα και σε περίπτωση αποτυχίας επακολουθούσαν τη χειρουργική θεραπεία. Τα βοηθήματα που εφάρμοζαν ήταν σύμφωνα με τις αντιλήψεις περί αιτίου του καρκίνου, τον μελαγχολικό χυμό του αίματος, που δημιουργούσε τον καρκίνο και γι' αυτό ακολουθούσαν πρακτικές ώστε να μειωθεί ο πλεονάζον αυτός αιτιοπαθολογικός χυμός με την κάθαρση, τη φλεβοτομία και τα φάρμακα. Όπως σημειώνουν οι συγγραφείς τα θεραπευτικά αυτά μέσα είχαν αποτέλεσμα ιδιαίτερα κατά τα πρώτα στάδια του καρκίνου. Χαρακτηριστικά σημειώνει ο Ορειβάσιος ότι «δυνατόν μην τους αρχομένους καρκίνους κωλύειν αύξεσθαι καθαίροντας τον μελαγχολικόν χυμόν πριν εν τω πεπονθότι μορίω στηριχθήναι», (έκδ. Bassemaker-Daremberg, τόμ. V, σελ. 346). 

Πολλές ήταν οι φαρμακευτικές ουσίες, σκευασίες και τα θεραπευτικά σχήματα, που χρησιμοποιούνταν για τον καρκίνο, δηλωτικό και αυτό του ανιάτου του καρκίνου. Ας μνημονευθούν μερικές από αυτές που χρησιμοποιούσαν, όπως τα βότανα ασκληπιάς, ακαλύφη ή κνίδη, αριστολοχία, δρακοντία, ερύσιμον, ερέβινθος, ελλέβορος, ερίκης καρπός, ελατήριον ή σίκυς άγριος στρύχνου χυλός και επίθυμον. Επίσης ως αντικαρκινικά φάρμακα χρησιμοποιούνταν οι ποτάμιοι καρκίνοι, η καδμεία, ο λιθάργυρος, ο μόλυβδος και η χαλκίτις. 

Στις περιπτώσεις που αποτύγχανε η θεραπεία με τις φαρμακευτικές ουσίες και τα βοηθήματα τότε οι αρχαίοι Ελληνες ιατροί κατέφευγαν στη χειρουργική θεραπεία του καρκίνου. Βέβαια για τους «κρυπτούς», δηλ. τους εν τω βάθει καρκίνους ακολουθούσαν την προτροπή του Ιπποκράτους ο οποίος στους «Αφορισμούς», Τμήμα ΄Εκτο, 38, τονίζει ότι είναι καλλίτερο να μην θεραπεύονται διότι με την αρχή της θεραπείας οι άρρωστοι πεθαίνουν γρήγορα. Ο Γαληνός συνιστούσε την χειρουργική θεραπεία μόνον για τους επιπολής καρκίνους και μάλιστα κατορθώνοντας να τους εκτέμνει με τις ρίζες τους μέχρι τους υγιείες ιστούς, «πάσης μεν χειρουργίας εκκοπτούσης όγκον παρά φύσιν ο σκοπός εστιν εν κύκλω πάντα όγκον περικόψαι, καθ ά τω κατά φύσιν έχοντι πλησιάζει» (έκδ. G. C. Kuehn, τόμ. ΧVΙΙΙ, Α, σελ. 60 και ΧΙ, σελ. 141).

Πριν από την χειρουργική θεραπεία χορηγούνταν τα κατάλληλα φάρμακα για την κάθαρση του μελαγχολικού χυμού και στη συνέχεια αφαιρούνταν ο όγκος «ξυραφίοις πεπυρωμένοις ομού τέμνουσι και διακαίουσιν», ένα είδος δηλ. θερμοκαυτήρος, ώστε να αποφεύγεται η αιμορραγία από τα αγγεία. Ακολουθούσε μετά μία υγιεινή τονωτική διατροφή, γυμναστική και αναληπτική αγωγή για την ευχυμία του σώματος.

Συμπερασματικά μπορούμε να ισχυρισθούμε ότι οι αρχαίοι Ελληνες Ιατροί όχι μόνο έδωσαν το όνομα «καρκίνος» στη νοσολογική αυτή οντότητα της νεοπλασματικής κακαοηθείας, αλλά επί πλέον διέκριναν την αιτιολογία και καθόρισαν την συμπτωματολογία, τον εντοπισμό, τη μορφολογία, τις εκδηλώσεις, την πρόγνωση και τη θεραπευτική αγωγή, φαρμακευτική και χειρουργική του καρκίνου.

.karaberopoulos.gr

Τρίτη 9 Οκτωβρίου 2012

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΝΑΥΤΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΔΙΑ ΜΕΣΟΥ ΤΩΝ ΑΙΩΝΩΝ


ρ. Αριστείδης Γ. Διαμαντής
Πλοίαρχος (ΥΙ) ΠΝ, Κυτταρολόγος,
Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών
 
Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Περίπλους», τ. 77,
σ. 59, έκδοση του Ναυτικού Μουσείου Ελλάδος,
ΟΚΤ-ΔΕΚ. 2011. Αναδημοσίευση στο Περί Αλός
με την έγκριση του ΝΜΕ.


To «πείραμα» του James Lind:
θεραπεύοντας το σκορβούτο!
ΦΩΤΟ: www.bookdrum.com
 
Η ναυτική ιατρική αποτελεί κλάδο της ιατρικής επιστήμης, που αναπτύχθηκε αρχικά εξαιτίας της ανάγκης προστασίας της υγείας των πληρωμάτων των πλοίων. Η ναυτική ιατρική, αναπόσπαστο κομμάτι της ιατρικής εν γένει επιστήμης, αποσκοπεί σε τρεις κυρίους άξονες:

α) στη θεραπεία της νόσου και την επανάκτηση της υγείας,
β) στην πρόληψη της νόσου και των συνεπειών αυτής και
γ) στην επαύξηση, βελτίωση και προαγωγή της υγείας.

Υπ’ αυτή την έννοια, η μεν θεραπεία των νόσων ήταν και παρέμεινε ως κύριος αντικειμενικός σκοπός της ιατρικής από αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι σήμερα, ενώ η πρόληψη της νόσου και η προαγωγή της υγείας αποτέλεσε τον κύριο αντικειμενικό σκοπό ενός άλλου κλάδου της ιατρικής, της υγιεινής.
Έτσι, η ναυτική ιατρική είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη ναυτική υγιεινή, τον κλάδο δηλαδή, που αποσκοπεί στη δημιουργία των καταλλήλων συνθηκών για την προάσπιση της υγείας των διαβιούντων στα πλοία καθώς και όλων των ατόμων, των οποίων οι επαγγελματικές ή οι ερασιτεχνικές τους ασχολίες έχουν άμεση σχέση με το υγρό στοιχείο.


Προϊστορική εποχή-Μυθολογία
Οι άνθρωποι, σύμφωνα με τον Ησίοδο, στρέφονταν προς το ναυτικό επάγγελμα όταν ο τόπος, στον οποίο ζούσαν ήταν φτωχός και άγονος. Τα πρώτα πλοία, που κατασκευάστηκαν για το σκοπό αυτό, είχαν κουπιά∙ αργότερα, όμως, προστέθηκαν πανιά ως υποβοηθητικά. Τα πρώτα πλωτά μέσα ναυπηγήθηκαν από τους αρχαίους Αιγυπτίους και αργότερα από τους Ασσυρίους, τους Χαλδαίους, τους Κρήτες, τους Φοίνικες και τους Έλληνες.
Τα γεωγραφικά δεδομένα του ελλαδικού χώρου καθώς και η ανάγκη της διατροφής και επιβίωσης των κατοίκων οδήγησαν τους Έλληνες στην «παραβίαση των φυσικών ορίων και δυνατοτήτων» τους, λόγια που χρησιμοποίησε ο Ηρόδοτος, προκειμένου να περιγράψει την ανάγκη για θαλασσινά ταξίδια. Η ιστορία καταγράφει δύο λαούς να έχουν πραγματοποιήσει παρόμοια παραβίαση ορίων και δυνατοτήτων, τους Έλληνες και τους Φοίνικες, οι οποίοι θα οδηγηθούν στην αναζήτηση καταλλήλων λιμένων και στην ίδρυση αποικιών, με σκοπό το εμπόριο των κοχυλιών της πορφύρας και των σφουγγαριών. Η συλλογή των κοχυλιών πορφύρας και σφουγγαριών καθώς και η λεηλασία και η ανέλκυση ναυαγίων υπήρξαν οι βασικοί λόγοι, για την πραγματοποίηση καταδύσεων με αυξημένο κίνδυνο πρόκλησης ατυχημάτων.
Εκτός των καταδυτικών, όμως, ατυχημάτων, δεν φαίνεται να υπήρχαν άλλα σοβαρά υγειονομικά προβλήματα, που να απασχόλησαν ιδιαίτερα τους ναυτικούς την προϊστορική εκείνη χρονική περίοδο· κι αυτό για δύο λόγους: αφενός μεν, γιατί η ναυτιλία αφορούσε κυρίως σε κλειστές θάλασσες, όπως η Μεσόγειος, αφετέρου δε, λόγω της μικρής χρονικής διάρκειας των ταξιδιών. Όταν όμως τα ταξίδια διαρκούσαν περισσότερο, τότε λαμβανόταν μέριμνα να επιβαίνει στο πλοίο άτομο με ιατρικές γνώσεις.

Τις πρώτες πληροφορίες, για την παρουσία τέτοιων ατόμων, αντλούμε από τον ιστορικό μύθο της Αργοναυτικής εκστρατείας στη μακρινή Κολχίδα.
Ο Αργείος ήρωας και ιατρομάντης Αμφιάραος και ο μετέπειτα θεοποιηθείς γιατρός Ασκληπιός είναι οι πρώτοι ναυτικοί, αλλά και οι πρώτοι στρατιωτικοί γιατροί, γιατί η Αργοναυτική εκστρατεία εκτός από ναυτική υπήρξε και στρατιωτική επιχείρηση.
Σύμφωνα με τον ποιητή της «Ιλιάδας» πάνω στα πλοία, κατά τη ναυτική εκστρατεία εναντίον της Τροίας, επέβαιναν οι γιοί του Ασκληπιού, Ποδαλείριος και Μαχάων, οι οποί- οι –σύμφωνα με ορισμένους– θεωρούνται οι πρώτοι στρατιωτικοί γιατροί ο μεν πρώτος παθολόγος και υγιεινολόγος, ο δε δεύτερος χειρουργός, συνδυασμός που και σήμερα απαντάται στις ναυτικές και στρατιωτικές υγειονομικές μονάδες.


Ο Ασκληπιός αποβιβάζεται από πλοίο, υπενθυμίζοντας τη σχέση του
με τη ναυτική ιατρική, προς συνάντηση του καθισμένου Ιπποκράτη
(ψηφιδωτό περί το 250 π.Χ., Μουσείο Κω). ΦΩΤΟ: argolikivivliothiki.gr/


Κλασικοί-Ελληνιστικοί χρόνοι
Κατά τη διάρκεια της Αθηναϊκής Δημοκρατίας του 5ου αιώνα π.Χ. τέθηκαν, για πρώτη φορά, οι βάσεις της επιστημονικής ιατρικής από το μέγιστο γιατρό της αρχαιότητας και πατέρα της ιατρικής επιστήμης Ιπποκράτη· αυτόν, που καθόρισε τα όρια ανάμεσα στη φιλοσοφία και στην επικρατούσα μέχρι τότε εμπειρική και θεουργική ιατρική και εισηγήθηκε ρεαλιστικές λύσεις και θεραπείες. Ανατρέχοντας στο διασωθέν έργο του «περί ιητρού», εύκολα κανείς μπορεί να αντιληφθεί τη σκοπιμότητα, που απέδιδε ο ίδιος στη συμμετοχή γιατρών τόσο στις χερσαίες όσο και στις ναυτικές εκστρατείες.

Προβλήματα ναυτικής υγιεινής απασχόλησαν σοβαρά τους γιατρούς της εποχής αυτής. Ο Αθηναίος γιατρός Διεύχης, κατά τον 3ο αιώνα π.Χ., στην «περί πλωιζωμένων δίαιτά» του, περικοπές της οποίας διασώθηκαν από το διάσημο ιστορικό Πλίνιο και τους επιφανείς γιατρούς Γαληνό και Ορειβάσιο, είχε μελετήσει τη διατροφή των πληρωμάτων των πλοίων, συστήνοντας την κατανάλωση ξηρών καρπών και διπυρίτη άρτου (γαλέτας) καθώς και προληπτικά και θεραπευτικά μέτρα εναντίον της ναυτίας, πάθηση που για πρώτη φορά ο Ιπποκράτης είχε περιγράψει στους «Αφορισμούς» του.

Αλλά και ο Μοσχίων, στους «Δειπνοσοφιστές» του Αθηναίου, περιγράφοντας με λεπτομέρεια το τεράστιο –για τα δεδομένα της εποχής εκείνης– πλοίο “Συρακοσία”, που ναυπηγήθηκε από τον τύραννο των Συρακουσών Ιέρωνα σε σχέδια του Αρχιμήδη, αναφέρει πως οι ναύτες διέμεναν σε τρίκλινα και τετράκλινα δωμάτια, πως υπήρχε μαγειρείο και λουτρό και πως το πόσιμο νερό φυλασσόταν σε ειδική δεξαμενή. Επίσης με ειδική αντλία, που είχε σχεδιάσει ο Αρχιμήδης, απομακρυνόταν το βρώμικο νερό από το κύτος του πλοίου, που προκαλούσε δυσοσμία και αποτελούσε εστία μόλυνσης.

Καίτοι, την εποχή εκείνη, δεν υπήρχαν ιδιαίτερα οργανωμένες υγειονομικές υπηρεσίες, εντούτοις φαίνεται, ότι είχε ληφθεί σχετική μέριμνα για τη συμμετοχή κατάλληλα διασκευασμένων πλοίων στις εκστρατείες, που χρησιμοποιούνταν ως πλωτά νοσοκομεία για τη περίθαλψη των ασθενών και τραυματιών των ναυμαχιών. Το γεγονός της ανεύρεσης τριών τριήρεων με τα χαρακτηριστικά ονόματα ‘Υγεία’, ‘Ιούσα’ και ‘Θεραπεία’ ενισχύει την υπόθεση αυτή.


Ρωμαϊκοί χρόνοι
Κατά την περίοδο της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας στο Στόλο υπήρχαν πλοία με το όνομα “Ασκληπιός” με ευνόητη νοσοκομειακή αποστολή, ενώ σε κάθε τριήρη επέβαινε και ένας γιατρός. Οι γιατροί των πολεμικών πλοίων φρόντιζαν για τη υγεία των πληρωμάτων και των στρατιωτών, που μεταφέρονταν με αυτά. Οι επιτύμβιες πλάκες, που ανακαλύφθηκαν αργότερα κατά τη διάρκεια ανασκαφών στα νεκροταφεία των ναυστάθμων του Ρωμαϊκού Στόλου, με χαραγμένα ονόματα γιατρών, επιβεβαίωσαν τις υπάρχουσες γραπτές μαρτυρίες.
Εκτός όμως των γιατρών, πάνω στα πλοία υπηρετούσαν και υπαξιωματικοί του ναυτικού, επιφορτισμένοι με υγειονομικά καθήκοντα.
Η παρουσία ειδικού γιατρού και μάλιστα οφθαλμιάτρου, όπως αναφέρει ο Ιούλιος Καίσαρας στα «Απομνημονεύματά» του, κατά τη ναυτική εκστρατεία εναντίον της Βρετανίας, επιβεβαιώνει απλά, ότι η άσκηση της ναυτικής ιατρικής βρισκόταν σε υψηλό επίπεδο για τα δεδομένα της εποχής εκείνης.

 
Βυζαντινοί χρόνοι
Παρόλο που οι ιστορικές πηγές στερεύουν ή δεν έχουν διερευνηθεί ακόμη και σιγούν για την υγειονομική φροντίδα του Βυζαντινού Στόλου, εντούτοις η λογική μας επιβάλλει να υποθέσουμε βάσιμα, ότι η ύπαρξη πλωτών νοσοκομειακών πλοίων καθώς και η παρουσία γιατρών στους δρόμωνες, στα πολεμικά δηλαδή πλοία εκείνης της εποχής, διατηρήθηκαν και στο Βυζάντιο. Μαρτυρίες πιστοποιούν τη συμμετοχή αξιωματικού ιατρού στο επιτελείο του θαλασσοκράτορα, όπως ονομαζόταν τότε ο αρχηγός του Βυζαντινού Στόλου.

Ο Προκόπιος ο Καισαρεύς, ο επιφανής ιστορικός των ναυτικών εκστρατειών του Βελισάριου, μας παρέχει αξιόλογες πληροφορίες για την υγιεινή των πλοίων την εποχή αυτή. Ο διπυρίτης άρτος αποτελεί πλέον αναπόσπαστο στοιχείο της διατροφής των πληρωμάτων των πλοίων. Αξιοσημείωτο είναι επίσης το γεγονός, ότι κατά την προετοιμασία της εκστρατείας εναντίον των Βανδάλων της Βορείου Αφρικής το 534 μ.Χ., εξαιτίας της κακής παρασκευής του άρτου, τα στρατεύματα και τα πληρώματα των πλοίων νόσησαν από δυσεντερία, που είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο πεντακοσίων, τουλάχιστον, ανθρώπων. Η άμεση λήψη υγειονομικών μέτρων από τον Βελισάριο συνέβαλε στην καταστολή της αρρώστιας και στην αποσόβηση του κινδύνου μεγαλυτέρων απωλειών υγείας.

Κατά τον 4ο αιώνα ο αρχίατρος του Ιουλιανού Ορειβάσιος ο Περγαμηνός πραγματοποίησε μελέτες πάνω στα νύγματα (τσιμπήματα) θαλασσίων όντων, οι οποίες συστηματοποιήθηκαν αργότερα, κατά τον 7ο αιώνα, από τον επιφανή γιατρό της βυζαντινής περιόδου Παύλο τον Αιγινήτη. Στο περίφημο επτάτομο «Υπόμνημα» του παρέχονται επαρκείς γνώσεις ναυτικής ιατρικής, που σχετίζονται με την αντιμετώπιση των δηγμάτων των δηλητηριωδών θαλασσίων ζώων, όπως η δράκαινα, η σμέρνα, ο σκορπιός κ.ά.

 
Μεσαίωνας
Το «Μεγάλο Συμβούλιο» της Βενετίας με νομοθετική θέσπιση το 1322 θα επιβάλει την τοποθέτηση γιατρών στα εμπορικά πλοία.
Έντεκα χρόνια αργότερα ξεσπά η πρώτη επιδημία πανούκλας, που θα κυριαρχήσει όλο το Μεσαίωνα και θα μείνει γνωστή ως «Μαύρος Θάνατος», αφήνοντας στο πέρασμά της 25 εκατομμύρια νεκρούς σε ολόκληρη την Ευρώπη. Η πανώλη αποδείχτηκε ο πανίσχυρος παράγοντας, που επηρέασε όχι μόνο την ιατρική αντίληψη της εποχής, αλλά που επέφερε σημαντικές κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές. Μπορεί η μεσαιωνική λέπρα να αντιμετωπίστηκε με την απομάκρυνση και τον αποκλεισμό των λεπρών εκτός των ορίων των πόλεων, σύμφωνα με την πάγια τακτική που ακολουθήθηκε για πολλούς αιώνες, η πανώλη όμως ήταν αυτή, που οδήγησε στην επέκταση του ελέγχου με τη θεσμοθέτηση υγειονομικών κανονισμών προστασίας στις πύλες εισόδου της νόσου με τη δημιουργία λοιμοκαθαρτηρίων και την εφαρμογή καραντίνας ως μέσο προφυλακτικής διαδικασίας. Η ανάπτυξη του διαμετακομιστικού εμπορίου με τα πλοία στη θάλασσα είχε, όμως, ως αποτέλεσμα και την ευχερέστερη μεταφορά των διαφόρων επιδημικών ασθενειών από τα λιμάνια της Ανατολής στην Ευρώπη. Το 1374 θα εφαρμοστεί, για πρώτη φορά, η απαγόρευση της εισόδου στο λιμάνι πλοίων, που προέρχονταν από περιοχές, στις οποίες είχε ξεσπάσει επιδημία ή υπήρχαν ύποπτα κρούσματα.


Η Δημοκρατία της Ragusa (το σημερινό Dubrovnik της Κροατίας), ακμάζουσα τότε πόλη της Ιταλίας, επέβαλε, για πρώτη φορά το 1377, την απολύμανση των υπόπτων πλοίων, αρχικά για τριάντα ημέρες και αργότερα για σαράντα, στο πλαίσιο της καταστολής των επιδημικών νόσων και το 1393 λειτούργησε το πρώτο λοιμοκαθαρτήριο (λαζαρέτο) στην ιστορία της ανθρωπότητας στο μικρό νησάκι της Santa Maria diNazareth στη Βενετία.


Αναγέννηση
Μαζί με την ανακάλυψη της Αμερικής το 1492 από τον Χριστόφορο Κολόμβο αρχίζει και η ραγδαία εξάπλωση της σύφιλης, πάθησης κυρίως των ναυτικών εκείνη την εποχή, που θα απασχολήσει για πολλούς αιώνες την ανθρωπότητα και θα αφήσει πίσω της εκατομμύρια θύματα. Ο γιατρός και ποιητής Ιερώνυμος Φρακαστόρο, εισηγητής της «θεωρίας της μεταδοτικότητας», που ασχολήθηκε συστηματικά με τη νόσο, συνέταξε την πρώτη επιστημονική πραγματεία γι’ αυτή.
Αρκετά χρόνια αργότερα, το 1563, o Πορτογάλος εβραϊκής καταγωγής γιατρός Garcia de Orta θα δημοσιεύσει την πρώτη επιστημονική εργασία για την τροπική ιατρική και τρία χρόνια αργότερα στο Λιβόρνο της Ιταλίας θα ιδρυθεί το πρώτο Ναυτικό Νοσοκομείο στην ιστορία της ανθρωπότητας. 


17ος-18ος αιώνας
Η ανανέωση του νερού και των τροφίμων καθώς και ο αερισμός των πλοίων αποτέλεσαν τα περισσότερο σημαντικά και συχνά υγειονομικά προβλήματα την εποχή εκείνη, η οποία είναι άμεσα συνδεδεμένη με τα μακρινά ταξίδια για την ανακάλυψη των ηπείρων. Στα πλοία θα καταργηθούν τα κουπιά, στη θέση τους θα τοποθετηθούν κανόνια και η ωκεανοπλοΐα θα αρχίσει να πραγματοποιείται με ιστία. Αυτή η χρονική περίοδος συμπίπτει, ίσως, με την πιο δραματική περίοδο της ναυσιπλοΐας, που χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση σοβαρών διαταραχών υγείας στα πληρώματα των πλοίων, την υψηλή νοσηρότητα και θνητότητα από σκορβούτο, επιδημικές αρρώστιες, αφροδίσια νοσήματα κ.ά. καθώς και την εμφάνιση σοβαρών υδατογενών λοιμώξεων, κυρίως, μικροβιακής αιτιολογίας, όπως τυφοειδή πυρετό, παράτυφο, χολέρα, δυσεντερία κ.ά.

Αιτίες, για όλα αυτά τα δεινά, πολλές· συνωστισμός των πληρωμάτων στους μικρούς, βρώμικους και ανθυγιεινούς χώρους των πλοίων με ανεπαρκή αερισμό, υψηλές θερμοκρασίες και έλλειψη φωτισμού αφενός και κακές συνθήκες διαβίωσης με περιορισμούς στη διατροφή και τη λήψη νερού αφετέρου. Ας μην θεωρηθεί υπερβολή, ότι ανάμεσα στα 1600 και 1800 θα σημειωθούν 1.000.000 θάνατοι ναυτικών από σκορβούτο.

Η διαρκής αναζήτηση λύσεων για την αντιμετώπιση των προβλημάτων αυτών θα πυροδοτήσει την έναρξη σχετικών επιστημονικών ερευνών και την ανάπτυξη μιας πλούσιας ιατρικής βιβλιογραφίας.

Το 1617 ο Άγγλος στρατιωτικός γιατρός και χειρουργός JohnWoodall, επικεφαλής της υγειονομικής υπηρεσίας της Βρετανικής Εταιρείας των Ανατολικών Ινδιών, θα δημοσιεύει το πρώτο εγχειρίδιο ναυτικής ιατρικής (“Thesurgeons mate”), καρπό της πολύχρονης εμπειρίας του από τα θαλάσσια ταξίδια. Αν και το βιβλίο αυτό δεν υπήρξε ολοκληρωμένη ιατρική πραγματεία, εντούτοις αποτέλεσε ουσιαστικό πρακτικό ναυτικό ιατρικό οδηγό προς χρήση των αρχάριων και άπειρων χειρουργών, που ταξίδευαν σε πλοία για μεγάλα χρονικά διαστήματα και κάτω από τροπικές κλιματολογικές συνθήκες, χρησιμεύοντας όχι μόνο ως βοήθημα των χειρουργικών, αλλά και των εν γένει ιατρικών προβλημάτων, που αφορούσαν στην υγεία των ναυτιλλομένων.
Θα ακολουθήσει μια σειρά εξειδικευμένων μελετών πάνω σε θέματα ναυτικής ιατρικής, από τις οποίες ιδιαίτερης σημασίας είναι αυτές, που αφορούσαν στον καλό αερισμό καθώς και στην ανανέωση του αέρα στα κατώτερα μέρη των πλοίων με τη βοήθεια της φωτιάς.
Σημαντικές επίσης θεωρούνται πολλές μελέτες, που σχετίζονταν με την υγιεινή του νερού, όπως αυτές που βασίζονταν στο «θειάφισμα» των δοχείων του ύδατος. Δεν θα πρέπει επίσης να παραβλεφθεί η συμβολή τουPoissonnier στη μελέτη της αφαλάτωσης του θαλασσινού νερού, έτσι ώστε αυτό να καταστεί πόσιμο.
Την περίοδο αυτή καταγράφονται και οι σπουδαίες έρευνες του διάσημου Σκωτσέζου ναυτικού γιατρού και χειρουργού James Lind, ενός ανθρώπου, του οποίου το όνομα έχει συνδεθεί άρρηκτα με την ιστορία της νόσου του σκορβούτου. Προκειμένου να διαπιστώσει ποιά ήταν η πιο αποτελεσματική θεραπεία, θα πραγματοποιήσει την πρώτη του κλινική δοκιμή, χρησιμοποιώντας ομάδες ελέγχου ασθενών, για να καταλήξει στο συμπέρασμα, ότι η βρώση λεμονιών και πορτοκαλιών οδηγούσε στη θεαματική υποχώρηση των συμπτωμάτων της νόσου. ΟLind το 1753 δημοσίευσε την περίφημη πραγματεία του πάνω στο σκορβούτο και το 1795, ένα χρόνο μετά το θάνατό του, θα εφαρμοστεί υποχρεωτικά η προληπτική χρήση λεμονιού στα πληρώματα των πλοίων του Βρετανικού Ναυτικού. Και, όπως συμβαίνει τις περισσότερες φορές, ο πρωταγωνιστής δεν έζησε, για να χαρεί βλέποντας τις συστάσεις του για την πρόληψη του σκορβούτου, να παίρνουν σάρκα και οστά.
Το 1788 στη σπουδαία μελέτη «Παρατηρήσεις γύρω από
τις ασθένειες των Ευρωπαίων στα ζεστά κλίματα και τα μεγάλα ταξίδια» περιγράφονταν ποικίλα θέματα ναυτικής ιατρικής καθώς και η θεραπεία των διαφόρων παθολογικών καταστάσεων. Συγγραφέας, ο NiccolaFontana, ο οποίος θεωρείται ο πρωτεργάτης της υδροθεραπείας του τύφου. Ένα χρόνο αργότερα ο FilippoBaldini στην πραγματεία του «Η υγεία των Ναυτικών του Στόλου της Santa Maria Siciliana» πραγματεύεται θέματα ναυτικής υγιεινής και καθαριότητας των πλοίων, προβαίνει σε διαχωρισμό των ασθενειών των μεγάλων ταξιδιών από εκείνες των λιμανιών και ταξινομεί τις χειρουργικές παθήσεις των ναυτικών.

Δεν θα πρέπει επίσης να παραληφθεί η σημαντική συμβολή των δύο μεγάλων Άγγλων θαλασσοπόρων εξερευνητών James Cook και John Smith, οι οποίοι με τις γνώσεις τους πάνω σε θέματα ναυτικής υγιεινής και ιατρικής θα περιορίσουν τη νοσηρότητα των πληρωμάτων των πλοίων τους. Το 1798 θα εφαρμοστεί, για πρώτη φορά, δαμαλισμός στα πληρώματα των πλοίων του Βρετανικού Ναυτικού, ο οποίος από το 1858 θα καταστεί υποχρεωτικός (ας σημειωθεί, ότι στην Ελλάδα ο δαμαλισμός εφαρμοζόταν υποχρεωτικά για όλο τον πληθυσμό από το 1835).

Στα τέλη του 18ου αιώνα, κατά τη διάρκεια του Αγώνα της Ανεξαρτησίας των Αμερικανών, θα κατασκευαστεί το πρώτο πραγματικό, με τη στενή έννοια του όρου, πλωτό νοσοκομείο, που θα ονομαστεί “Barnes”. Οι πρώτες συμφωνίες, που αφορούσαν στην προστασία των πλωτών νοσοκομείων ξεκίνησαν στα τέλη του 1700, μόνον όμως μετά τον πόλεμο της Ανεξαρτησίας των ΗΠΑ θα καθιερωθούννομοθετικά με την 1η Συνθήκη της Γενεύης το 1864.


Το παλιό λαζαρέτο στη Βενετία (γκραβούρα τέλη 18ου αιώνα).

19ος αιώνας
Ο 19ος αιώνας ταυτίστηκε με την εκρηκτική άνοδο των επιστημών και ειδικότερα της ιατρικής.
Καίτοι, ότι οι περισσότερες έρευνες γύρω στα 1817 ήταν εστιασμένες στην ανάδειξη της καλύτερης μεθόδου απόσταξης του θαλασσινού νερού, εντούτοις όλες οδηγήθηκαν σε αποτυχία, γιατί το παραγόμενο νερό προκαλούσε κωλικούς. Τελικά, μόνο κατά το δεύτερο ήμισυ του αιώνα, θα καταστεί εφικτή η παραγωγή πόσιμου γλυκού νερού, η δε εφαρμογή της περιοδικής απολύμανσης των δεξαμενών με χλώριο θα οδηγήσει στην πλήρη εξάλειψη των δυσεντεριών και του τύφου.

Η έναρξη της εφαρμογής του σιδήρου στη ναυπηγική σε αντικατάσταση του ξύλου καθώς και η χρήση συγχρόνων συστημάτων θέρμανσης, εξαερισμού και ηλεκτροφωτισμού στα πλοία θα συμβάλουν στην ανάδειξη καλυτέρων συνθηκών υγιεινής διαβίωσης των ναυτικών.

Το 1822 εφαρμόζεται, για πρώτη φορά, στο γαλλικό πλοίο “Jean Bart” η διάνοιξη «παραφωτίδων», όπως ονομάζονται τα φινιστρίνια στα πλοία, δηλαδή τα πλευρικά «παράθυρα» στα τοιχώματα των πλοίων, με σκοπό τον καλύτερο αερισμό και φωτισμό των διαμερισμάτων και υποφραγμάτων αυτών.

Το 1841 ο Triger θα περιγράψει, για πρώτη φορά, τη «νόσο των δυτών» και δέκα χρόνια αργότερα, στην Υγειονομική Σύσκεψη των Παρισίων, θα θεσπιστούν οι πρώτοι κανόνες για την υγειονομική κατάσταση των πλοίων και την κατάσταση της υγείας των πληρωμάτων και θα επιβληθεί ο υποχρεωτικός εφοδιασμός των πλοίων με «ειδικό ερμάριο φαρμάκων» με οδηγίες χρήσης.
Το 1866 θα επιβληθεί η υποχρεωτική χρήση «σκαφάνδρου» για τις ανάγκες της σπογγαλιείας στο Αιγαίο.
Τη δεκαετία 1850-1860 αρχίζει η ναυπήγηση πλοίων από χάλυβα, ενώ από το 1859 ξεκινά η υποχρεωτική ιατρική εξέταση των ναυτικών και η χορήγηση ναυτικών φυλλαδίων υγείας.
Η εφαρμογή του ευρωπαϊκού διαιτολογίου στη διατροφή των πληρωμάτων των πλοίων του Ιαπωνικού Ναυτικού από τον Takaki το 1884 θα συντελέσει στην εξάλειψη της νόσου Beriberi.
Το 1888 ο Έλληνας καθηγητής της Νευρολογίας Μιχαήλ Κατσαράς, εστιάζοντας τις έρευνές του γύρω από την πρόληψη της «νόσου των δυτών», θα εισηγηθεί τη σταδιακή βραδεία ανάδυση των καταδυομένων και το 1893 ο Diesel κατασκευάζει την ομώνυμη μηχανή εσωτερικής καύσης, παύοντας οριστικά η χρήση του άνθρακα ως καύσιμη ύλη, η οποία θα αντικατασταθεί από το πετρέλαιο, γεγονός που θεωρείται σημαντικός παράγοντας βελτίωσης των συνθηκών διαβίωσης στα πλοία.


20ος αιώνας
Το 1903 ο διάσημος Καλύμνιος γιατρός Σκεύος Ζερβός περιγράφει, για πρώτη φορά, τη «νόσο των γυμνών σπογγαλιέων» και λίγα χρόνια αργότερα, το 1907, ο Haldane τελειοποιεί τη μέθοδο βραδείας ανάδυσης του Κατσαρά και θα καταρτίζει τους ομώνυμους πίνακές του.
Με την υπογραφή της 2ης Συνθήκης της Γενεύης το 1926 θα απαγορευτεί η αιχμαλωσία και καταστροφή των πλωτών νοσοκομειακών πλοίων, εφόσον δηλωθεί η παρουσία τους πριν την έναρξη των εχθροπραξιών και φέρουν υποχρεωτικά το σήμα του διεθνούς ερυθρού σταυρού. Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου όλοι αυτοί οι κανονισμοί καταστρατηγήθηκαν, χαρακτηριστικό δείγμα της απανθρωπιάς του πολέμου.

Η ανακάλυψη της πενικιλίνης από τον Αλέξανδρο Fleming το 1930 και η ευρεία εφαρμογή της από το 1943 και μετά, θα αλλάξει το θολό μέχρι τότε τοπίο της θεραπευτικής αντιμετώπισης των ναυτικών παθήσεων και ατυχημάτων.

Το 1935 ο Ιταλός καθηγητής Guido Guida ιδρύει το Διεθνές Ράδιο-Ιατρικό Κέντρο (CIRM) στη Ρώμη με σκοπό την παροχή ιατρικών συμβουλών με τη βοήθεια ασυρμάτου στα πλοία, τα οποία στερούνταν γιατρού, ανεξαρτήτως εθνικότητας. Η Υπηρεσία αυτή από το 1950 θα επεκταθεί σε όλα τα μικρά νησιά της Μεσογείου και από το 1959 το Κέντρο θα αναπτύξει Τμήμα Ερευνών και θα αναγνωριστεί παγκοσμίως ως φιλανθρωπική οργάνωση. Σήμερα συνεργάζεται με τις περισσότερες χώρες του κόσμου καθώς και με την Ακτοφυλακή των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής.

Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου η ναυτική ιατρική θα σημειώσει σημαντική πρόοδο.

Σήμερα οι εξελίξεις της ναυπηγικής τέχνης σε συνδυασμό με την έκρηξη της τεχνολογίας έχουν επιφέρει επαναστατικές μεταβολές στα σύγχρονα πλοία. Παρά την τεράστια, όμως, εξέλιξη της ιατρικής επιστήμης και των προόδων που σημειώθηκαν στους τομείς της φαρμακολογίας και της υγιεινής, που ως αποτέλεσμα είχαν τη εξαφάνιση των περισσοτέρων νόσων των ναυτικών, εντούτοις διάφορα νοσήματα είναι αμφίβολο αν θα εκλείψουν οριστικά, λόγω των ιδιαζουσών συνθηκών διαβίωσης, ενώ αναμένεται η εμφάνιση νέων ασθενειών, που ήταν άγνωστες κατά το παρελθόν, όπως νόσοι που προκαλούνται από θορύβους, βλάβες από κύματα Radar καθώς και βλάβες από τη χρήση ατομικών αντιδραστήρων.

Στη χώρα μας, τον Ιούνιο του 2006 υπεγράφη, με κοινή απόφαση των υπευθύνων των υπουργείων Εμπορικής Ναυτιλίας και Υγείας, η τοποθέτηση, για πρώτη φορά, γιατρών στα ακτοπλοϊκά πλοία, η παρουσία των οποίων εξασφαλίζει τη μεγαλύτερη, όσο το δυνατόν, προστασία της υγείας του επιβατικού κοινού, ιδιαιτέρως στις περιπτώσεις που η χρονική διάρκεια του πλου από το ένα λιμάνι στο άλλο είναι μεγάλη.

Ανακεφαλαιώνοντας θα ήθελα να υπενθυμίσω, ότι η ανάπτυξη της ναυτικής ιατρικής ακολούθησε τις προόδους της ναυπηγικής και της ναυσιπλοΐας και είναι άμεσα συνδεδεμένη με τις δύο αυτές παραμέτρους. Η εφαρμογή των σύγχρονων εξελίξεων της ιατρικής συνεπάγεται και τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης στα πλοία και την ελάττωση των κινδύνων της θάλασσας.